พลังงานสะอาด (Clean Energy)

พลังงานสะอาด

ในปัจจุบัน วิกฤตการณ์ด้านสิ่งแวดล้อมไม่ใช่เรื่องเล็ก ๆ อีกต่อไป หลังจากทรัพยากรธรรมชาติได้ถูกทำลาย มนุษย์ได้พบเจอกับภัยธรรมชาติมากมายที่นับวันจะทวีความรุนแรงมากขึ้น ส่วนหนึ่งของภัยพิบัติดังกล่าวนั้นเกิดจากการใช้ทรัพยากรและพลังงาน โดยเฉพาะพลังงานฟอสซิล เช่น ถ่านหินและปิโตรเลียมอย่างไม่ยั้งคิดนับตั้งแต่ยุคปฏิวัติอุตสาหกรรมเป็นต้นมา ซึ่งพลังงานประเภทนี้มีแต่ใช้แล้วจะหมดไป จึงทำให้ทรัพยากรที่มีอยู่ในปัจจุบันไม่สามารถรองรับความต้องการในการใช้งานหรือตกถึงชนรุ่นหลังได้ มนุษย์จึงจำเป็นต้องหาแหล่งพลังงานใหม่อย่าง “พลังงานสะอาด” เพื่อใช้ทดแทนการใช้แหล่งพลังงานจากฟอสซิลที่มีจำกัดและกำลังจะหมดไป

พลังงานสะอาดคืออะไร

พลังงานสะอาด คือ พลังงานที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ไม่ก่อให้เกิดมลพิษที่เป็นอันตรายเหมือนกับพลังงานประเภทอื่น ๆ หรือก่อให้เกิดมลภาวะอย่างน้อยที่สุดในทุกขั้นตอนนับตั้งแต่การผลิต การแปรรูป การใช้งาน ไปจนถึงการจัดการของเสีย รวมถึงไม่ปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์สู่ชั้นบรรยากาศโลก ซึ่งเป็นต้นเหตุของภาวะโลกร้อน พลังงานสะอาดจึงเป็นพลังงานทางเลือกที่นำมาใช้ทดแทนแหล่งพลังงานเดิมที่มีอยู่อย่างจำกัดที่ทั่วโลกกำลังให้ความสำคัญอย่างมาก

ประเภทของพลังงานสะอาดมีอะไรบ้าง

พลังงานสะอาดอาจแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท คือ พลังงานสะอาดที่มาจากธรรมชาติ เช่น ลม น้ำ แสงแดด ความร้อนใต้พิภพ และพลังงานสะอาดที่มนุษย์สามารถสร้างขึ้นได้เอง เช่น พลังงานขยะ พลังงานชีวภาพ และ พลังงานชีวมวล โดยแหล่งพลังงานสะอาดที่สำคัญในปัจจุบันมีดังนี้

• พลังงานแสงอาทิตย์ คือ แหล่งพลังงานสะอาดจากธรรมชาติที่ได้จากรังสีและความร้อนที่แผ่ออกมาจากดวงอาทิตย์ มนุษย์สามารถนำพลังงานความแสงอาทิตย์นี้ไปใช้ประโยชน์ได้อย่างหลากหลาย รวมถึงสามารถเปลี่ยนให้อยู่ในรูปของพลังงานไฟฟ้าได้ด้วย 2 วิธี คือ การใช้โซลาร์เซลล์ในการเปลี่ยนแสงอาทิตย์ให้เป็นพลังงานไฟฟ้า และการใช้ความร้อนจากดวงอาทิตย์ผลิตไอน้ำแรงดันสูงเพื่อใช้ปั่นเครื่องปั่นกระแสไฟฟ้า
• พลังงานน้ำ คือ แหล่งพลังงานสะอาดที่อาศัยพลังงานที่เกิดจากการไหลของน้ำ เช่น การปล่อยน้ำจากที่สูง การไหลของน้ำ หรือการขึ้น-ลงของน้ำ โดยหลาย ๆ ประเทศทั่วโลกได้มีการใช้พลังงานน้ำเพื่อการผลิตกระแสไฟฟ้ากันอย่างกว้างขวางเนื่องจากเป็นแหล่งพลังงานสะอาดที่เข้าถึงได้ง่ายและมีความยั่งยืน
• พลังงานลม คือ แหล่งพลังงานสะอาดได้รับความนิยมสูงและเติบโตเร็วที่สุดแหล่งหนึ่ง เนื่องจากส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในระดับที่ต่ำมากเมื่อเทียบกับการเผาไหม้เชื้อเพลิงฟอสซิล อีกทั้งยังสามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้เรื่อย ๆ โดยวิธีการใช้พลังงานลมจะอาศัยกังหันลมเพื่อหมุนเครื่องกำเนิดไฟฟ้าเพื่อผลิตพลังงานไฟฟ้า
• พลังงานความร้อนใต้พิภพ คือ แหล่งพลังงานสะอาดที่เกิดจากธรรมชาติและไม่ก่อให้เกิดมลพิษกับสิ่งแวดล้อม โดยพลังงานสะอาดนี้เกิดจากแรงดันใต้ชั้นหินและความร้อนที่ถูกกักเก็บอยู่ใต้ผิวโลกที่อยู่ในระดับลึกลงไปใต้ผิวโลกในรูปของไอน้ำร้อนและบ่อน้ำพุร้อน โดยเป็นการนำไอน้ำมาใช้ปั่นเครื่องปั่นกระแสไฟฟ้า
• พลังงานชีวมวล คือ แหล่งพลังงานสะอาดที่ได้จากการแปรรูปวัสดุชีวมวล อินทรียวัตถุ และวัสดุเหลือใช้จากการเกษตร เช่น ชานอ้อย ซังข้าวโพด ฟางข้าว เศษไม้ กากปาล์ม กากมันสำปะหลัง ซังข้าวโพด รวมถึงมูลสัตว์จากภาคปศุสัตว์ หรือของเหลือจากชุมชนและภาคอุตสาหกรรมไปแปรรูปเป็นพลังงานรูปแบบต่าง ๆ เช่น การเผาเศษไม้เพื่อผลิตพลังงานความร้อน การหมักมูลสัตว์เพื่อผลิตก๊าซชีวภาพ เป็นต้น

การใช้ประโยชน์จากพลังงานสะอาด

การนำพลังงานสะอาดไปใช้สามารถทำได้หลายวิธีและยังสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในรูปแบบต่าง ๆ อย่างหลากหลาย เช่น การใช้พลังงานความแสงอาทิตย์เพื่อถนอมอาหาร สร้างความอบอุ่นในตอนกลางวัน และทำน้ำร้อนสำหรับใช้งาน การใช้พลังงานลมเพื่อแล่นเรือในทะเลและขับเคลื่อนกังหันลมเพื่อบดเมล็ดพืช และการนำพลังงานไปเปลี่ยนให้อยู่ในรูปของกระแสไฟฟ้าด้วยอุปกรณ์ต่าง ๆ เช่น แผงโซลาร์เซลล์ กังหันลม เครื่องกำเนิดไฟฟ้า เป็นต้น นอกจากจะตอบโจทย์ในเรื่องการรองรับการผลิตพลังงานทางเลือกเพื่อใช้แทนที่พลังงานจากแหล่งเดิม และช่วยลดปัญหาการขาดแคลนพลังงานในอนาคตแล้ว ที่สำคัญคือการช่วยลดปัญหามลพิษและสิ่งแวดล้อมของโลก เนื่องจากเป็นพลังงานสะอาดที่สามารถนำมาใช้ทดแทนพลังงานแบบเดิมได้อย่างไม่จำกัด ทั้งยังหาได้จากธรรมชาติและสามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้อย่างต่อเนื่อง

ข้อดีของการใช้พลังงานสะอาด

การใช้พลังงานสะอาดมีข้อดีในหลายด้าน โดยเฉพาะในปัจจุบันที่ค่าใช้จ่ายในการผลิตพลังงานสะอาดเริ่มมีราคาที่ถูกลงเมื่อเทียบกับการผลิตพลังงานจากแหล่งพลังงานอื่น ๆ โดยข้อดีของการใช้พลังงานสะอาด คือ

• ลดการเผาไหม้เชื้อเพลิงและประหยัดทรัพยากรธรรมชาติ
• ลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ที่ทำให้เกิดภาวะโลกร้อน
• สามารถผลิต หมุนเวียน และนำพลังงานสะอาดกลับมาใช้เพื่อการอุปโภคและสาธารณูปโภคแทนแหล่งพลังงานเดิมได้เรื่อย ๆ
• เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ช่วยลดผลกระทบและมลพิษที่ปล่อยสู่สิ่งแวดล้อมอันเกิดจากกระบวนการแปรรูปเชื้อเพลิงฟอสซิล
• ลดการนำเข้าน้ำมันเชื้อเพลิงต่างประเทศ เนื่องจากประชาชนหันมาใช้ผลผลิตจากแหล่งธรรมชาติที่ผลิตได้เองภายในประเทศ
• ช่วยกระจายรายได้ไปสู่ประชากรและทำให้สภาวะเศรษฐกิจต่าง ๆ ของประเทศดีขึ้น

ข้อจำกัดของพลังงานสะอาด

ปัจจุบัน การนำพลังงานสะอาดมาใช้ยังคงมีข้อจำกัดอยู่บ้าง เช่น พลังงานบางชนิดสามารถพบได้เฉพาะบางพื้นที่เท่านั้น เช่น พลังงานความร้อนใต้พิภพ และพลังงานสะอาดบางชนิดยังไม่สามารถผลิตพลังงานได้อย่างต่อเนื่อง อีกทั้งยังอาจก่อให้เกิดมลพิษทางเสียง เช่น พลังงานลม นอกจากนี้ การผลิตไฟฟ้าจากพลังงานแสงอาทิตย์ก็ยังคงต้องคำนึงถึงวัสดุที่ใช้ทำโซลาร์เซลล์และการกำจัด/Recycle ให้ได้มากที่สุด เมื่อหมดอายุการใช้งาน การใช้พลังงานน้ำต้องพิจารณาถึงผลกระทบต่อระบบนิเวศรอบ ๆ เขื่อน และมีต้นทุนในตอนเริ่มต้นสูง ดังนั้น แต่ละพื้นที่อาจจะต้องปรับใช้ให้เหมาะสมกับบริบทด้านภูมิประเทศและการดำรงชีวิตของคนในประเทศนั้น ๆ เพื่อให้สามารถใช้พลังงานสะอาดได้อย่างมีประสิทธิผลและเกิดประโยชน์ส่วนรวมสูงสุด

พลังงานสะอาดกับประเทศไทยในปัจจุบัน

การให้ความสำคัญและการใช้พลังงานสะอาดถือเป็นเรื่องที่สำคัญมากขึ้นเรื่อย ๆ โดยในระดับสากลเริ่มมีการให้ความสำคัญในเรื่องนี้อย่างจริงจัง เช่นเดียวกับประเทศไทยที่เป็นอีกประเทศหนึ่งที่มีการออกนโยบายแผนพลังงานชาติที่เน้นการส่งเสริมพลังงานสะอาดอย่างต่อเนื่อง ทั้งการเพิ่มการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานสะอาดเพื่อขับเคลื่อนประเทศเข้าสู่ความเป็นกลางทางคาร์บอน การส่งเสริมการผลิตพลังงานสะอาดให้เป็นไปตามเป้าหมาย การปรับตัวเพื่อรองรับและส่งเสริมการผลิตและการใช้ยานยนต์ไฟฟ้า (EV) และสถานีอัดประจุไฟฟ้า การส่งเสริมการลงทุนโรงไฟฟ้าชีวมวล/ก๊าซชีวภาพจากพืชพลังงานเพื่อชุมชนและเศรษฐกิจฐานราก รวมถึงการจัดหาก๊าซธรรมชาติจากแหล่งในประเทศเพื่อเปลี่ยนผ่านไปสู่การใช้พลังงานอย่างยั่งยืน ซึ่งนอกเหนือจากภาครัฐแล้ว ภาคเอกชนเองก็ยังเป็นหนึ่งในกำลังสำคัญในเรื่องนี้อีกด้วย